Projects

რუსთაველის სახელობის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი გეოდინამიკური ველის სივრცულ–დროითი ვარიაციები და მისი გავლენა ღრმა წყალშემცველ ჰორიზონტებზე და მაგნიტურ ველზე, 2014-2017. მეოთხე ეტაპი

2013 წლის, სსიპ - შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ფუნდამენტური კვლევებისათვის სახელმწიფო სამეცნიერო გრანტების გაცემის მიზნით გამოცხადებული საგრანტო კონკურსის ფარგლებში გრანტით № № FR 328/9-156/13 დაფინანსებული პროექტის: ”გეოდინამიკური ველის სივრცულ-დროითი ვარიაციები და მისი გავლენა ღრმა წყალშემცველ ჰორიზონტებზე და მაგნიტურ ველზე“ შუალედური (პერიოდული) ანგარიშის

სამეცნიერო ანგარიში

(IV ეტაპი)

3.3. გეოდეფორმაციული დაძაბულობის ველის სურათის რეკონსტრუქცია ლოკალურ და რეგიონალურ მასშტაბში და განვითარების კანონზომიერებების შესწავლა.

განვიხილოთ 2015_2016 საანგარიშო პერიოდში მომხდარი ძლიერი მიწისძვრების მომზადების პეოცესში, ჰიდროგეოდეფორმაციული ველის ევოლუციის სურათები.

დეფორმაციული ველის ევოლუცია 18.10.2015 მიწისძვრის დროს, მაგ=4.5. ეპიცენტრი 25კმ ჩრდილო-აღმოსავლეთით ფასანაურიდან.

სურ. 1. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 10.10.2015 06:13- 11.10.2015 12:13

სურ. 2. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 12.10.2015 12:13-13.10.2015 21:13

სურ. 3 გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 14.10.2015 12:13-15.10.2015 21:13

სურ. 4. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება 16 ოქტომბრის მიწისძვრის დროს.

სურ.1 დან ჩანს , რომ ადგილიაქვს გაჭიმვის პროცესს, რომელსაც მოსდევს დეფორმაციის მიგრაცია დასავლეთისაკენ და გაჭიმვის ინტენსივობის გაზრდით ეპიცენტრალურ არეში ხდება კუმშვის დეფორმაცია დასავლეთით. სურ. 2-ზე ხდება ასევე კუმშვის დეფორმაციის გაზრდა სამხრეთით, რასაც მოსდევს დაძაბულობის შემცირება ეპიცენტრალურ არეში.(სურ.3-4). ფაქტიურად მიწისძვრა მოხდა კუმშვისა და გაჭიმვის პროცესების ზღვარზე.

სურ. 5 -ზე ნაჩვენებია ველის ცვლილების სურათი, მოცემული მიწისძვრის დროს, სადაც ჩარტულია ასევე სომხეთის ჭაბურღილებზე დანაკვირვები მასალის დამუშავების შედეგად მიღებული ველი.

სურ. 5. საქართველოსა და სომხეთის მასალით აგებული გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება

განვიხილოთ ველის ცვლილება მეორე 2015 წლის 18 ნოემბრის მიწისძვრაზე, მაგნიტუდა 3.8, ქ. ტყიბული.

სურ.6. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 16.11-18.11.2015.

განსხვავებით 18 ოქტომბრის მიწისძვრისა, როგორც სურ.6-დან ჩანს, ადგილი აქვს დეფორმაციის მიგრაციას კუმშვისას აღმოსავლეთიდან დასავლეთისაკენ, ასევე მისი მნიშვნელობის ზრდას ეპიცენტრალურ არეში.

სურ. 7. საქართველოსა და სომხეთის მასალით აგებული გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება ტყიბულის 2015 წლის 18 ნოემბრის მიწისძვრის დროს.

3.4. რეგიონალური გეოდეფორმაციული და სეისმური ველების ცვლილებების და მათი ურთიერთ გავლენების შესწავლა.

განვიხილოთ წყლის დონის ვარიაციებისა და მაგნიტური ველის დარღვევები, რომელიც დაფიქსირდა 2015 წლის 16 ოქტომბრის მიწისძვრის დროს, Mag=4.5 და 2015 წლის 18 ნოემბრის მიწისძვრის დროს, Mag=3.8.

2015 წლის 16 ოქტომბრის მიწისძვრის დროს დარღვევა დაფიქსირდა გორის ჭაბურღილზე, რომელიც იმყოფება მიწისძვრის ეპიცენტრიდან 105 კმ-ში.

სურ.1-ზე დატანილია გორის ჭაბურღილისა (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

სურ. 2 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება გორის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 16 ოქტომბერი 2015, 02:16, მაგნიტუდა 4.5;
აბსცისათა ღერძზე დრო მითითებულია საათებში

დარღვევა დაფიქსირდა მიწისძვრამდე 1 კვირით ადრე. დარღვევა გამოიხატება წყლის დონის მკვეთრი ვარდნით მიწისძვრამდე როგორც ერთი კვირით ადრე ასევე მიწისძვრის წინა დღეს. ამპლიტუდის ცვლილება შეადგენს დაახლოებით 5სმ-ს.

ასევე განხილულია წყლის დონის ცვლილებები სიჩქარეების მეთოდის გამოყენებით. სურათზე დატანილია ორი გრაფიკი: წყლის დონის ცვლილების სიჩქარისა და მიმოქცევების ვარიაციების ცვლილების სიჩქარის გრაფიკები.

სურ. 3 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. გორი.

დარღვევა დაფიქსირდა ონის ჭაბურღილზე, რომელიც იმყოფება მიწისძვრის ეპიცენტრიდან 123 კმ-ში.

სურ.4-ზე დატანილია ონის ჭაბურღილისა (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

სურ. 5 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება ონის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 16 ოქტომბერი 2015, 02:16, მაგნიტუდა 4.5;
აბსცისათა ღერძზე დრო მითითებულია საათებში

წყლის დონის მკვეთრი მატება აღინიშნება ონის ჭაბურღილზე16.10.2015 წლის მიწისძვრამდე 4 დღით ადრე.

სურ. 6 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. ონი.

დარღვევა დაფიქსირდა აჯამეთის ჭაბურღილზე, რომელიც იმყოფება მიწისძვრის ეპიცენტრიდან 179 კმ-ში.

სურ.7-ზე დატანილია აჯამეთის ჭაბურღილისა (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

სურ. 8 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება აჯამეთის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 16 ოქტომბერი 2015, 02:16, მაგნიტუდა 4.5;
აბსცისათა ღერძზე დრო მითითებულია საათებში

სურ. 9 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. აჯამეთი.

დარღვევა დაფიქსირდა ასევე ახალქალაქისა და ნაქალაქევის ჭაბურღილებზე, მიწისძვრის ეპიცენტრიდან 168-177კმ-ში.

სურ.10-ზე დატანილია ახალქალაქის ჭაბურღილისა (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

სურ. 11 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება ახალქალაქის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 16 ოქტომბერი 2015, 02:16, მაგნიტუდა 4.5; აბსცისათა ღერძზე დრო მითითებულია საათებში

სურ. 12 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. ახალქალაქი.

სურ. 13-ზე დატანილია ნაქალაქევის ჭაბურღილისა (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

სურ. 14 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება ნაქალაქევის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 16 ოქტომბერი 2015, 02:16, მაგნიტუდა 4.5; აბსცისათა ღერძზე დრო მითითებულია საათებში

სურ. 15 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. ნაქალაქევი.

სიჩქარეთა გრაფიკებზე გამოიყოფა სამი ნაწილი. პირველ ნაწილში გვაქვს სიჩქარეთა გრაფიკების კარგი შეთავსება. მეორე ნაწილში გვხვდება მკვეთრად გამოხატული დარღვევა ამ შეთავსებისა, რაც მნიშვნელოვანი ხდება მიისძვრის წინ. რამდენიმე დღის მერე კვლავ დაიკვირვება ხაზების კარგი შეთავსება.

16.10.2015 წლის მიწისძვრაზე დარღვევა დაფიქსირდა ასევე მაგნიტური ველის ვარიაციებში დუშეთის გეომაგნიტურ ობსერვატორიაში.

სურ.16-ზე დატანილია დუშეთის სადგურის (წითელი წრე) და მიწისძვრის (წითელი ვარსკვლავი) განლაგების სქემა.

ანომალიას ადგილი ჰქონდა მაგნიტური ველის მდგენელებისა და მოდულის ცვლილებაშიც:

სურ. 17 მაგნიტური ველის x,y,z მდგენელების ცვლილება 2015 წლის ოქტომბრის თვის პერიოდისათვის. წითელი ვერტიკალური ხაზებით აღნიშნულია მიწისძვრები.

სურ. 18 მაგნიტური ველის მოდულის მნიშვნელობა

როგორც გრაფიკებიდან ჩანს, 16.10.2015 წ. მიწისძვრამდე, 5 დღით ადრე, დუშეთის გეომაგნიტურ მონაცემებში, შეინიშნება დარღვევა. დუშეთის სადგური ეპიცენტრიდან დაშორებული 45 კმ-ით.

განვიხილოთ გეოდეფორმციული და სეისმური ველის ცვლილება დროში, 16.10.2015 წლის მაგ=4.5 მიწისძვრის დროს.

ქვემოთ მოყვანილი ველები აგებულია იმ დაშვებით, რომ ყველა დონეს აქვს 10.10.2015 00:01-ში ხელოვნურად მიცემული საწყისი მნიშვნელობა, რომელიც ნულის ტოლია.

სურ. 19. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 10.10.2015 06:13- 11.10.2015 12:13

სურ. 20. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 12.10.2015 12:13-13.10.2015 21:13

სურ. 21 გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება. 14.10.2015 12:13-15.10.2015 21:13

სურ. 22. გეოდეფორმაციული ველის ცვლილება 16 ოქტომბრის მიწისძვრის დროს.

სურ. 23 სეისმური ველი 2015 წლის 16 ოქტომბრის მიწისძვრის დროს.

სურ. 31-ზე მოყვანილია ჭაბურღილზე მოსული მიწისძვრის ენერგიის განაწილების რუკა 2015 წლის 16 ოქტომბრის მიწისძვრისათვის, მაგნიტუდა 4.5.

2015 წლის 18 ნოემბრის მიწისძვრის დროს(მაგ=3,8) დარღვევა დაფიქსირდა აჯამეთის, ნაქალაქევისა და გორის ჭაბურღილებზე, ასევე მაგნიტური ველის ცვლილებაში.

განვიხილოთ თვითოეულ სადგურზე აღნიშნული ანომალიები:

სურ. 24 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება აჯამეთის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 18 ნოემბერი 2015, 01:17, მაგნიტუდა 3.8;

დარღვევაა აჯამეთის ჭაბურღილზე, ტყიბულის 18.11.2015 მიწისძვრის წინ, Mag=3,8. სადგურიდან 27კმ-ში. დარვევა ფიქსირდება 15 ნოემბრიდან , მიწისძვრამდე 3 დღით ადრე.

აღნიშნული მიწისრის წინ დარღვევები ჩანს ასევე წყლის დონის ცვლილების სიჩქარისა და მიმოქცევების ვარიაციების ცვლილების სიჩქარის გრაფიკებზე.

სურ. 25 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. აჯამეთი.

სურ. 26 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება ნაქალაქევის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 18 ნოემბერი 2015, 01:17, მაგნიტუდა 3.8;

დარღვევაა ტყიბულის 18.11.2015 მიწისძვრის წინ ნაქალაქევის ჭაბურღილზე, მიწისძვრამდე 2-3 დღით ადრე, სადგურიდან 105 კმ-ში.

სურ. 27 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. ნაქალაქევი.

სურ. 28 წყლის დონის, ატმოსფერული წნევისა და მიმოქცევების ცვლილება გორის ჭაბურღილზე (სმ). ვერტიკალური ხაზი აღნიშნავს მიწისძვრას: 18 ნოემბერი 2015, 01:17, მაგნიტუდა 3.8;

დარღვევაა გორის ჭაბურღილზე, მიწისძვრამდე 3 დღით ადრე, სადგურიდან 92 კმ-ში.

სურ. 29 წყლის დონის ცვლილებებისა და მიმოქცევების სიჩქარის გრაფიკები (მიმოქცევები -გლუვი ხაზი) და მათი სხვაობა. გორი.

2015 წლის 18 ნოემბრის მიწისძვრაზე, ანომალიას ადგილი ჰქონდა მაგნიტური ველის მდგენელებისა და მოდულის ცვლილებაშიც:

სურ. 30 მაგნიტური ველის x,y,z მდგენელების ცვლილება 2015 წლის ნოემბრის თვის პერიოდისათვის. წითელი ვერტიკალური ხაზებით აღნიშნულია მიწისძვრები.

სურ. 31 მაგნიტური ველის მოდულის მნიშვნელობა. წითელი ვერტიკალური ხაზებით აღნიშნულია მიწისძვრები.

დუშეთის მონაცემების მიხედვით, 18 ნოემბრის წინ, ველის ანომალური ცვლილებები შეინიშნება მიწისძვრამდე ერთი კვირით ადრე. ანომალური ცვლილება შეინიშნება უფრო ადრეც, რაც გამოწვეულია 05 ნოემბრის მიწისძვრით, მაგ=3.3, რომელიც მოხდა სადგურიდან 43 კმ-ში.

განვიხილოთ გეოდეფორმციული და სეისმური ველის ცვლილება დროში, 18.11.2015წ. მაგ=3.8 მიწისძვრის დროს.